Beste mensen,

Ons bereikte het bericht van overlijden van Walter Brueggemann (1933 – 2025), iemand die als geen ander het belang van bijbelse theologie heeft laten zien. Een belang dat deze dagen sterk onder druk staat nu de oude paradigma’s weer vrolijk uit de kast worden gehaald, maar juist nu zo vruchtbaar zijn werk zou kunnen doen. Bij wijze van voorwoord, plaatsen we hier een gedeelte van het In memoriam dat Mirjam Elbers schreef voor het komende nummer van In de Waagschaal:

Een van de giganten van de bijbelse theologie is niet meer. Op 92-jarige leeftijd verliet Walter Brueggemann het aardse leven, waar “het Oude Testament stervende is” (Brent Strawn, leerling van Brueggemann, schreef onlangs een boek met de titel The Old Testament is Dying) en een president regeert die liever zweert op de bijbeldan erin leest.
Onvermoeibaar heeft hij in boeken, lezingen, artikelen en preken het belang en de actualiteit van de Hebreeuwse bijbel over het voetlicht gebracht. Eep Talstra heeft het werk van Brueggemann in 2015 (“Van priesters, prekers en partizanen”, ACEBT30) gekarakteriseerd als het tegendeel van een godsdienstgeschiedenis van het oude Israël. Niet alleen waagt Brueggemann het om als een van de weinige bijbelwetenschappers nog iets te zeggen over het gehéél van de (Hebreeuwse) bijbel, maar ook “loopt het onontkoombaar uit op indringend commentaar bij de tijd” (Talstra). Inderdaad.

Als een alternatief voor, of variant op, de canonical approachvan Brevard Childs, ziet Brueggemann het Oude Testament als een verzameling getuigenissen en tegengetuigenissen aangaande JHWH. In alle verscheidenheid ligt dáár, in die Naam, volgens hem de eenheid: “I shall insist, as consistently as I can, that the God of Old Testament theology as such lives in, with, and under the rhetorical enterprise of this text, and nowhere else and in no other way.”
Bij het bericht van zijn overlijden herlas ik Brueggemanns boek Out of Babylon(2010), waarover hij sprak op het enige congres waar ik hem ontmoette – toen al een zeer fragiele, oude man. Vol vuur weliswaar, want inderdaad: het boek begint met een uiterst kundig overzicht van de historische context van de bijbelschrijvers, maar gaat al vrij snel over in de volkomen eerlijke conclusie dat de bijbelschrijvers hun ‘profetische verbeelding’ hebben losgelaten op een theologische interpretatie van de historische feiten. Vervolgens beschrijft Brueggemann de hele bijbelse gang alsof het nu, in Amerika, gebeurt: de profetische waarschuwingen, het verlies, de deportatie, terugkeer, en de opkomst van het Perzische rijk als een nieuw Babel. Vrijmoedig transponeert hij het naar het Amerika van nu, met als raamwerk een liedje van Emmylou Harris Doin’ time in Babylon. “It takes a prophet to know a prophet” schreef Strawn over Brueggemann. Zijn profetische stem kan juist in het Amerika van nu eigenlijk niet gemist worden.

Uw voorzitter sluit zich graag bij deze woorden aan. Een goede reden om als Nieuwe Bijbelschool een studiedag over zijn werk te organiseren. Niet alleen voor Amerika, maar ook voor ons vandaag hier in dit land kon het werk van Brueggemann ons nog wel eens verder helpen.

Ad van Nieuwpoort, voorzitter 

De Nieuwe Bijbelschool is in 2010 opgericht om aandacht te vragen voor de betekenis en de zeggingskracht van bijbelse verhalen voor de tijd waarin wij leven. Zij wil in deze tijd een poging wagen om de bijbelse teksten te ontdoen van allerlei christendommelijke vooroordelen en misverstanden, opdat zij weer voor zichzelf kunnen gaan spreken. De bijbel is volgens ons niet zozeer een bevestiging van onze diepste religieuze verlangens, maar eerder een boek met verhalen die gaan over de vraag wat een mens nodig heeft om optimaal mens te worden.

De Nieuwe Bijbelschool is een platform voor theologiestudenten en predikanten, maar ook voor mensen die zomaar benieuwd zijn of de bijbel nog wat te vertellen heeft.

De Nieuwe Bijbelschool is een onafhankelijke stichting met een plek aan de Protestantse Theologische Universiteit. Daarnaast organiseert zij bijbelklassen, seminars, een podcast en tal van activiteiten op het snijvlak van ‘oude bronnen en nieuwe tijden’.

Tot mei 2019 was aan De Nieuwe Bijbelschool een leerstoel verbonden: de bijzondere leerstoel Miskotte/Breukelman aan de PThU, met prof. dr. Rinse Reeling Brouwer als hoogleraar. Vanaf oktober 2019 is er een nieuw ingestelde onderzoeksplek, waaraan Marco Visser verbonden is.